Programma 3. Ontmoeten, sport en cultuur

Om onze voorzieningen op peil te houden werken we aan de volgende ontwikkelingen:

• We werken verder aan de Open Sportclub in Herpen. Het beoogde multifunctioneel gebruik van het sportpark noodzaakt tot de aanleg van een veld dat gedurende het jaar door bespeeld kan worden door diverse gebruikers. Hiervoor ontwikkelen we een voorstel, dat gebaseerd is op een reëel programma van multifunctioneel gebruik. We verwachten hiervoor extra kosten.
• In Ravenstein komen de plannen voor woningbouw op het sportpark van de voetbalclub in een versnelling. Om een toegezegde investeringssubsidie van € 4 miljoen van ProRail te kunnen verzilveren, hebben we eerder dan voorzien het gehele sportpark nodig voor de geplande woningbouwontwikkeling. Daarom laten we versneld een haalbaarheidsonderzoek uitvoeren waar de voetbalactiviteiten van voetbalvereniging Ravenstein het beste kunnen 'landen' in de toekomst. De uitkomsten hiervan nemen we mee in de Programmabegroting. Ongeacht de uitkomsten van dit onderzoek moeten we wel investeren in de sportaccommodatie van Onder d'n Plag, om er voor te zorgen dat voetbalvereniging Ravenstein op korte termijn daar zijn thuiswedstrijden kan spelen. We verwachten hiervoor extra kosten.
• De planuitwerkingen rondom het nieuwe Golfbad, het Urban Sportspark, de vernieuwbouw van theater De Lievekamp en de verhuizing van de bibliotheek naar het Warenhuis liggen op schema.

Eind 2023 verwacht de gemeente een contract te sluiten voor het ontwerp en de realisatie van het nieuwe zwembad. We gaan daar bij uit van de afspraken met de raad, en de gebruikers van het zwembad, over het ontwerp en de financiën. We maken daarmee een nieuwe berekening van de bouwkosten. Als blijkt dat de kosten voor de nieuwbouw hoger uitvallen, en leiden tot een groter verlies dan geschat, maken we een ander ontwerp. In het project streven we naar optimaliseren van het ontwerp en het verlagen van de kosten. Het mag ook goedkoper. De afgesproken jaarbijdrage van de gemeente is leidend. We hebben nog geen rekening gehouden met de gestegen rente. Deze kan zorgen voor hogere lasten.
In de loop van 2023 levert de architect het Voorlopig Schetsontwerp voor Theater De Lievekamp en Centrum van de Kunsten Muzelinck. Op basis van dat ontwerp berekenen we de nieuwe bouwkosten en prijzen. We verwachten dat door de stijging van de rente en de bouwprijzen de investering hoger uitvalt. Het ontwerpteam doet er alles aan om optimale keuzes te maken en de stijging zo laag mogelijk te houden.

• Ook de planuitwerkingen voor diverse gemeenschapshuizen die op de lijst staan voor renovatie of nieuwbouw liggen op schema. We noemen hier Ravenstein, Macharen, Herpen, NOK en Oss Noordwest.

  We zien hier binnen het meerjarig investeringsplan (MIP) kostenstijgingen en werken dit uit in de begroting. We komen met voorstellen voor deze ontwikkelingen en planuitwerkingen. Enerzijds door de kostenstijgingen en anderzijds door de wens om integrale oplossingen te bereiken.

• In Oss Zuid, Oss Centrum en in Maren-Kessel werken we aan nieuwe plannen voor gemeenschapshuizen. We onderzoeken momenteel op deze plekken waar de lokale gemeenschap behoefte aan heeft en welke mogelijkheden daarvoor zijn. We verwachten dit in de loop van 2024 inzichtelijk te hebben. Dan zullen we voor elk van deze locaties procesplannen opstellen hoe we tot realisatie kunnen komen.
• Voor de buurthuizen Kortfoort en Meteoor voeren we momenteel een verduurzamingsprogramma uit.
• We zetten via het programma Thuis in de Buurt in op het versterken van de laagdrempelige ontmoetingsfunctie van de gemeenschapshuizen. We gaan onderzoeken of het hebben van een goed uitgeruste keuken ten behoeve van gezamenlijke maaltijden een basisvoorwaarde is voor de gemeenschapshuizen om succesvol in te kunnen spelen op Thuis in de Buurt. Als dat zo blijkt te zijn, dan maken we een plan hoe en wanneer we daarin kunnen voorzien.
• Het project Theater van de Stad van De Lievekamp is geëvalueerd en succesvol bevonden. Het project stelde zich ten doel om kwetsbare, achtergestelde of minder zichtbare doelgroepen aan cultuur, aan elkaar en aan de samenleving te verbinden met de podiumkunsten en het theater als middel. We willen deze programmalijn van De Lievekamp vanaf 2024 nu structureel ondersteunen.
• Stichting Oss Cultureel verzorgt sinds een paar jaren locatievoorstellingen. Dat gebeurt op basis van incidentele subsidiëring. Met name het programma Oeverloos vertegenwoordigt echter een vaste waarde in het culturele aanbod in Oss. We maken hier vanuit bestaande budgetten geld voor vrij.
• Ook sluiten we met gezondheid aan op de nieuwe Regiodeal die we met het Rijk gaan sluiten en waar het verbeteren van de gezondheid en de leefbaarheid belangrijke pijlers in zijn.

Mede door de coronacrisis en recent de energiecrisis is niet voor het eerst de kwetsbare financiële basis blootgelegd van diverse kernorganisaties in het programma sport-cultuur-ontmoeten. Het blijkt dat cultuurpodium Groene Engel, kunstencentrum Muzelinck en het Sport Expertisecentrum een financieringsbasis hebben, die niet goed aan lijkt te sluiten bij hun opdracht. In onze wijze van financieren van de maatschappelijke kernorganisaties gaan we in beginsel uit van additionele subsidiëring: dat wil zeggen dat we er van uitgaan dat deze organisaties een verdienmodel op een markt hanteren. Daarbij subsidieert de gemeente aanvullend waar inkomsten uit de markt niet volstaan om de maatschappelijke doelen te realiseren. Het sociaal domein kenmerkt zich echter vaak door een lastig te doorgronden complexiteit, waardoor vooraf met weinig zekerheid te voorspellen is of de geplande activiteiten leiden tot het gewenste maatschappelijke effect. Zeker waar het gaat om veranderingen in gedrag van mensen en keuzes daarin. Het is vaak een kwestie van uitproberen om te zien wat werkt. Omdat de kernorganisaties vaak in die omstandigheden moeten werken, lopen ze in de exploitatie veel risico. Zeker als blijkt dat een deel van de structurele activiteiten gefinancierd wordt met incidentele (project)gelden. Daarbij komt dat de gemeente niet gauw afwijkt van het eenmaal ontstane subsidiebedrag.
Dat geldt ook voor genoemde drie instellingen. Wat hier nodig is, is een robuustere financiering van de basis van een organisatie. In het licht van onze verantwoordelijkheid om de basisinfrastructuur in het sociale domein goed op orde te hebben, willen we daarom breder kijken naar de wijze van financieren van onze kernorganisaties in het sociaal domein. Hierover willen wij met uw raad in het najaar in gesprek. In afwachting van de uitkomst van deze discussie met uw raad streven we naar een passende incidentele oplossing voor de 3 genoemde instellingen.
Ook voor wat betreft de gemeenschapshuizen overwegen we om een andere financieringsbasis in te voeren, die beter aansluit op de opdracht uit Thuis in de Buurt. Momenteel laten we hiervoor een onderzoek uitvoeren door bureau Berenschot. In het najaar zullen we de uitkomsten hiervan en ons advies hierover voorleggen aan uw raad.
Bovenstaande constateringen sluiten ook aan bij de analyse van de rijksoverheid. Het rijk stelt extra geld beschikbaar voor ondersteuning van maatschappelijke organisaties. Als de precieze voorwaarden bekend zijn, werken we hiervoor diverse scenario's uit.
We zien bij sportorganisaties de noodzaak toenemen om verdergaand samen te werken voor een duurzame toekomst. We sluiten daarbij aan bij initiatieven die clubs hiervoor nemen.

In 2023 is het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) gesloten tussen de gemeenten en het Rijk. Dit akkoord omvat afspraken over het bereiken van een gezonde generatie in 2040: weerbare, gezonde mensen die opgroeien, leven, werken en wonen in een gezonde leefomgeving met een sterke sociale basis. Het gaat hierbij om het terugdringen van gezondheidsachterstanden, een gezonde fysieke leefomgeving die uitnodigt tot bewegen en ontmoeten, het versterken van de sociale basis, een gezonde leefstijl, versterking van de mentale weerbaarheid en mentale gezondheid, vitaal ouder worden en domeinoverstijgende inzet vanuit een regionale preventie-infrastructuur. We maken een integraal plan hiervoor wat de basis is voor de besteding van de Brede Specifieke Uitkering (brede-SPUK). Deze regeling loopt van 2023 tot en met 2026. De middelen die we krijgen op basis van de brede SPUK aanvraag reserveren we voor de uitvoering van het integrale plan. Dit plan stemmen we af met de aanpak die we ontwikkelen voor het Integraal Zorgakkoord (IZA). De aanpak hiervoor is verwoord in programma 1.
Het gemeentelijk gezondheidsbeleid heeft het accent op preventie en positieve gezondheid. In 2024 gaan we een nieuwe gemeentelijke nota gezondheidsbeleid maken, waarin we uitwerken hoe we inwoners kunnen stimuleren tot een gezond en actief leven. Bewegen in een gezonde leefomgeving en het versterken van het reguliere sport- en beweegaanbod vormen daarbij een rode draad.  

Vrijwilligerswerk staat op steeds meer plekken onder druk. Dit geldt vooral voor het traditionele verenigingsleven. In een aantal gevallen wordt de uitvoering van activiteiten door vrijwilligers complexer, omdat met steeds meer zaken rekening moet worden gehouden. Ook de aard van het vrijwilligerswerk verandert in de loop van de tijd. Steeds meer vrijwilligers willen zich gedurende een bepaalde tijdsspanne doelgericht inzetten voor een maatschappelijke taak.
We zijn op zoek naar helpende interventies die we als gemeente kunnen doen. Hiervoor maken we een plan. Dat plan is gebaseerd op een onderzoek dat de huidige staat van het vrijwilligerswerk in Oss beschrijft en opvattingen van vrijwilligers over wenselijke ondersteuning. Daaruit blijkt onder meer dat er dringende behoefte is aan een actieve en meewerkende gemeente ten aanzien van activiteiten en evenementen die door vrijwilligers worden georganiseerd.
Op het gebied van evenementen willen we de vrijwilligers ontzorgen. Veiligheid en beperken van overlast is belangrijk waarbij de activiteit centraal moet blijven staan. Zeker omdat het door vrijwilligers wordt georganiseerd. Onze inzet voor evenementen is onderdeel van het plan dat we maken.
Ook blijkt uit het onderzoek de behoefte aan een centraal punt voor vrijwilligers, waarin het overzicht aanwezig is van het lokale vrijwilligersveld. Een centraal punt vanwaaruit verbindingen en samenwerking tussen vrijwilligersorganisaties worden gestimuleerd en georganiseerd.